NAWIĄZKA JAKO ROSZCZENIE REGRESOWE SPRAWCY WYPADKU WOBEC UBEZPIECZYCIELA
Nawiązka, obowiązek naprawienia szkody a zadośćuczynienie
W przypadku skazania oskarżonego za popełnione przestępstwo sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, obowiązek naprawienia, w całości lub w części, szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Co warto wiedzieć o tych środkach karnych? Czym się różnią i jakie są podstawy prawne?
Naprawienie szkody
Jest środkiem karnym, który pełni przede wszystkim funkcję naprawczą. Oznacza to, że sprawca ma za zadanie wynagrodzić szkodę, w całości lub w części, wyrządzoną czynem niedozwolonym. Sąd orzekając obowiązek naprawienia szkody zasądza konkretną kwotę pieniężną, która ma zrekompensować wyrządzoną szkodę.
Obowiązek naprawienia szkody może być orzeczony za następujące przestępstwa:
- spowodowania śmierci,
- spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,
- naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia,
- przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji,
- przestępstwa przeciwko środowisku mieniu,
- przestępstwa przeciwko środowisku,
- przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu,
- przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową.
Szkoda materialna i niematerialna
Pod pojęciem szkody można rozumieć zarówno szkodę materialną jak i niematerialną. Szkoda materialna polega na zniszczeniu rzeczy poszkodowanego, np. zniszczenie ubrania, telefonu, tabletu czy też zerwanie złotego łańcuszka. Natomiast szkoda niematerialna to ból, cierpienia psychicznie i fizyczne lub też pogorszenie zdrowia poszkodowanego.
Obowiązek naprawienia szkody swoim zakresem obejmuje jedynie rozmiar szkody rzeczywiście wyrządzonej (tzw. damnum emergens), nie obejmuje jednak odsetek, ani utraconych korzyści (np. utraconego kontraktu i możliwości zarobkowych). Takiej szkody można jednak dochodzić w postępowaniu cywilnym.
Należy pamiętać, że Sąd może orzec jedynie obowiązek naprawienia szkody w części, co powoduje, że kolejnym etapem dochodzenia swoich praw na drodze cywilnej.
Należy zwrócić uwagę, że obowiązek naprawienia szkody może być orzeczony na wniosek pokrzywdzonego lub też z urzędu. Najczęściej jednak jest orzekany przy uwzględnieniu wniosku pokrzywdzonego. Podkreślić należy, że złożenie tego wniosku, w przypadku skazania oskarżonego, zobowiązuje sąd do orzeczenia tego obowiązku w całości lub części.
W postępowaniu karnym nie stosuje się przepisów o rencie. Oznacza to, że sąd karny nie jest władny wydawać decyzji o przyznaniu renty. Jest to kompetencja wyłącznie sądu cywilnego. Podkreślić również należy, że jeżeli orzeczenie obowiązku naprawienia szkody jest znacznie utrudnione, sąd może orzec nawiązkę w wysokości do 200 000 złotych na rzecz pokrzywdzonego. W razie jego śmierci, w wyniku popełnionego przez skazanego przestępstwa, nawiązkę na rzecz osoby najbliższej, której sytuacja życiowa uległa znacznemu pogorszeniu. W przypapadku, gdy ustalono więcej niż jedną taką osobę, nawiązki orzeka się na rzecz każdej z nich.
Czym natomiast jest nawiązka?
Zamiast obowiązku naprawienia szkody sąd może orzec nawiązkę w celu zadośćuczynienia pokrzywdzonemu. Co do zasady nawiązka orzekana jest przy popełnieniu przestępstwa umyślnego.
Jest orzekana obok kary zasadniczej i polega na obowiązku zapłacenia określonej kwoty pieniężnej poszkodowanemu. Pamiętać jednak należy, że orzeczone świadczenie tytułem nawiązki, nie musi równać się wyrządzonej szkodzie. Możliwość orzeczenia przez sąd nawiązki stanowi alternatywę dla obowiązku naprawienia szkody. Ma ona znaczenie w sytuacji, gdy orzeczenie odszkodowania jest znacznie utrudnione.
Artykuł 47 kodeksu karnego, to podstawowy przepis regulujący możliwość orzeczenia nawiązki:
- za przestępstwa przeciwko życiu lub zdrowiu, które skutkują ciężkim uszczerbkiem na zdrowiu,
- za przestępstwa przeciwko środowisku,
- za przestępstwa sprowadzenia katastrofy w ruchu komunikacyjnym.
Jaka kwota nawiązki może zostać zasądzona?
Nawiązka jako obowiązek naprawienia szkody może wynieść od kilkuset złotych do nawet kilkudziesięciu tysięcy.
Przesłanki orzeczenia nawiązki oraz przesłanki orzeczenia obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę są tożsame. Aby możliwe było zasądzenie nawiązki, konieczne jest skazanie sprawcy za przestępstwo oraz istnienie szkody w momencie orzekania. Wniesienie wniosku o orzeczenie nawiązki nie jest konieczne. Sąd samodzielnie ocenia potrzebę zastosowania tego środka. Podstawą orzeczenia nawiązki powinien być rozmiar doznanej szkody.
Celem nawiązki jest rekompensata pokrzywdzonemu poniesionych strat – zarówno tych o charakterze materialnym, jak i niematerialnym (np. cierpienie, ból).
Należy pamiętać, że orzeczenie przez sąd odszkodowania, zadośćuczynienia lub nawiązki nie stoi na przeszkodzie dochodzeniu niezaspokojonej części roszczenia w drodze postępowania cywilnego (art. 415 § 2 Kodeksu postępowania karnego). Możliwe jest to w sytuacji, gdy zasądzone świadczenia nie stanowią pełnego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.
Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę
Instytucją prawa cywilnego chroniącą interesy poszkodowanych jest zadośćuczynienie. W myśl art. 445 § 1 kodeksu cywilnego w razie uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
Przy określaniu wysokości zadośćuczynienia dochodzonego na drodze cywilnej suma przyznanej nawiązki może mieć istotne znaczenie. Co do zasady, jeżeli nawiązka została uiszczona na rzecz pokrzywdzonego, zadośćuczynienie przyznawane w procesie cywilnym powinno zostać obniżone o wartość zapłaconej nawiązki/odszkodowania.
Podkreślenia wymaga, że nawiązka orzekana jest od sprawcy wypadku, a nie jego ubezpieczyciela. Powyższe może oznaczać, że skazany nie będzie chciał zapłacić nawiązki lub wykonać obowiązku naprawienia szkody, a pokrzywdzony nie będzie mógł zrealizować wyroku orzekającego nawiązek lub obowiązek naprawienia szkody u ubezpieczyciela sprawcy wypadku.
Z uwagi na skomplikowany charakter spraw odszkodowawczych oraz istotne różnice pomiędzy postępowaniem cywilnym a karnym, zachęcamy do skorzystania z naszej pomocy przy dochodzeniu tego typu roszczeń.
Related posts
